اقدام پژوهی از تئوری تا عمل

پژوهش، عامل توسعه و پویایی سازمانی و منشا تولید و توسعه¬ی مرزهای دانش است که امروزه این رویکرد بیش از پیش مورد توجه سازمان¬ها و جوامع قرار گرفته است. در سازمان¬های رسمی و خصوصاً آموزشی که محور تغییر و تحولات اجتماعی است و همواره مورد اتکای اصلاح¬گران اجتماعی بوده است، بدون شک تعامل بسیاری از عوامل و فرایندها جواب¬گویی این نهاد را در قبال مسئولیت در آن میّسر می سازد. چنانچه دراین جهت راهکارهای مناسب برای تعلیم و تربیت و اصلاح وضعیت موجود برای رسیدن به موفقیت را می توان با تکیه بر جست و جوهای علمی و تحلیل و پژوهش به آن دست یافت. وظایف و ماموریت¬های دشوار و حسّاس آموزش در پرتو فعالیت¬های پژوهشی امکان تحقق می¬یابند و تحلیل و پیش¬بینی پدیده¬های آموزشی جز با بررسی عادلانه¬ی پژوهشگران قابل انجام نیست، با این توصیف تدارک فعالیت¬های پژوهشی به عنوان اقدامی کاملا”ضروری احساس می¬گردد.
با پژوهشگر شدن معلمان فاصله نظر و عمل که همواره مورد انتقاد اکثر صاحبنظران و دست اندرکاران است، از میان می¬رود. میان نظرات علمی و دانشگاهی و کلاس درس پیوند حاصل می-شود. خودباوری در معلمان تقویت می¬شود . به موضوع¬ها و مسائل محلی و منطقه¬ای توجه کافی می¬شود. حس تعلق و مشارکت¬جوئی در آنان تقویت می¬شود، اعتبار کارشان بیشتر شده و خلاقیت¬هایشان گسترش می¬یابد
اقدام پژوهی یا معلم پژوهنده ، رویکردی آموزشی و پژوهشی است که هدف از آموزش و به کارگیری آن حل چالشها و مسائلی است که معلمان در حین عمل و به ویژه طی فرآیند یاددهی- یادگیری با آن مواجه می¬شوند. یعنی معلم به شیوه¬ای علمی و پژوهشی در فرآیندی نظام مند، ضمن تمرکز بر چالشهای پیش رو، با پرورش فرضیاتی درباره آنها در ذهن خود ، به جمع¬آوری اطلاعات درباره آنها پرداخته و آنها را به آزمون بگذارد و بدین وسیله ضمن دسترسی به راه¬حلهای مناسب و به کارگیری آن ، به حل مشکلات و موانع موجود بپردازد و ضمن بهسازی فرآیند آموزش، به تحقّق یادگیری مناسب¬تر و مطلوب¬تر دست یابد.
نگارنده این اثر بر این باور است که تا خود معلمان وارد میدان پژوهش نشوند، نمی¬توان فقط با اتکا به یافته¬های پژوهشی پژوهشگران دانشگاهی و مرسوم ، تحوّل چشمگیری در آموزش و یادگیری به وجود آورد . این سخن نه ادعا ، بلکه واقعیتی است که امروزه نه تنها در کشور ما ، بلکه در دیگر کشورهای در حال توسعه و پیشرفته از سوی بسیاری از محققان و صاحب نظران علوم تربیتی پذیرفته شده است. بنابراین دراین مجموعه کوشیده شده است تاچیستی، چرایی و چگونگی انجام اقدام پژوهی موثرو سازنده که منجر به ارائه راه¬حل¬های مفید و کاربردی در محیط¬های آموزشی شود ارائه شود تا معلمان به عنوان اصلی¬ترین رکن نظام تعلیم و تربیت، راهکارهای عملیاتی را با انجام اقدام¬پژوهی در عرصه آموزش به اجرا گذاشته و بر بهبودکیفیت یادگیری در راستای تحول بنیادین در آموزش وپرورش بیفزایند و از نتایج آن در اجرای خط-مشی¬ها و تحقّق اصول و دستورالعمل¬های موجّه که نظام آموزشی را به خصلت تحرّک و خلاقیّت مجهز می گرداند، بهره گیرند. پس ضرورت این مقوله در دستگاه تعلیم و تربیت به معنی واقعی کلمه ،این است که حساسیّت لازم را در معلمان و مربیّان نسبت به کاری که می¬خواهند انجام دهند ایجاد نموده و از تعلیم و تربیتی که غالبا تقلیدی است فاصله گرفته ونهایتا”معلم؛ محقّق شود.
تدوین و گردآوری این اثرحاصل تحقیق و پژوهش و تجربه بیش ازده¬ها سال تدریس و آموزش در دبیرستان¬ها ، مراکز آموزش ضمن خدمت فرهنگیان و همکاری آموزشی و پژوهشی با دانشگاه¬ها، موسسات ، نهادها و سازمان¬های آموزشی دیگر است که راهکارهای نوینی را در زمینه اقدام پژوهی به مخاطب ارائه می¬نماید . امیداست این مجموعه موردتوجه و استفاده دست اندرکاران نظام آموزشی خصوصا”معلّمین، دانشگاهیان و دانشجویان و پژوهشگران عرصه تعلیم و تربیت واقع شود. درپایان سخن از همه عزیزانی که این مجموعه را مطالعه نموده و هرگونه نظر، پیشنهادو یا انتقادی نسبت به این مجموعه دارند را به وسیله پست الکترونیکی به آدرس:rhmanpor@yahoo.com در میان گذارند تا در مراحل بعدی تصحیح و تکمیل گردد. انشاا…